Kemal Tahir ve Oğuz Atay’ın en yakın arkadaşı, Atıf Yılmaz’ın asistanı, ulusal sinema bilincini başlatan, mezar taşında “Aşkı doğuda tanıdım, batıda ölümü gördüm.” yazan usta yönetmen, yorgun savaşçı; Halit Refiğ…

5 Mart 1934 yılında İzmir’de doğdu. Şişli Terakki Lisesi’nden mezun olduktan sonra Robert Koleji’ne girerek mühendislik eğitimi aldı.  Okulu bittikten sonra gittiği Kore savaşında 8mm’lik amatör kameralarla çekim yapmaya başladı.

Atıf Yılmaz’ın ‘Yaşamak Hakkımdır’ filminde asistanlık yaptı, Nijat Özon ile birlikte çıkarttıkları Sinema ve Kim dergilerinde, Yeni Sabah ve Akşam gazetelerinde sinema eleştirmenliği yaparak sinemayla bağ kurmaya devam etti. 

1960 yılında senaristliğini ve yönetmeliğini üstlendiği ‘Yasak Aşk’ filmini çekti. 1964 yılında çektiği ‘Gurbet Kuşları’ filmi ile Antalya Altın Portakal Film Festivalinde ‘En İyi Yönetmen’ ve ‘En İyi Film’ ödüllerini aldı.Kız Kolunda Damga Var (1967), Bir Türk’e Gönül Verdim (1969), Sevmek Ve Ölmek Zamanı (1971), Çöl Kartalı (1972), Vurun Kahpeye (1973) gibi filmlerinin ardından 1974 yılında İDGSA Film Arşivi eğitim çalışmalarında yer aldı ve sinema kurslarında öğretmenlik yaptı. 

Öğretmenlik yaptığı dönemin peşi sıra, 2008 yılında izlediğimiz Halit Ziya Uşaklıgil’in aynı isimli romanından uyarlanan Aşk-ı Memnu dizisinin ilk versiyonunu 1975 yılında TRT için çekti ve bu sayede televizyon dizisi türünü izleyicilerle buluşturdu.

1979’da çekimlerine başladığı, Kemal Tahir’in aynı isimli romanından senaryolaştırdığı Yorgun Savaşçı filmi dönemde yaşanan grev olayları sonucu çekimleri ancak 1981 yılında tamamlanabildi. Daha sonrasında bölücülük ve halkın düşmanla savaşmak istemediği izlenimi verdiği gerekçesi ile 1983 yılında dönemin TRT Genel Müdürü tarafından yakıldığı duyuruldu. On sene sonrasına kadar da filmin akıbeti ile ilgili bir bilgi alınamadı. 1993 yılında ise ikinci bir kopyası olduğu ortaya çıktı.

1976 yılında ABD Wisconsin Üniversite’sinde, 1984 yılında ise Ohio Denison Üniversitesi’nde sinema üzerine eğitim aldı ve öğrencileri ile birlikte ‘The Intercessors’, ‘In the Wilderness’ filmlerini yaptı. Çektiği ‘Teyzem’, ‘Hanım’, ‘Karılar Koğuşu’, ‘İki Yabancı’ ve  ‘Köpekler Adası’ gibi filmlerle uluslararası başarılar elde etti; birçok uluslararası film festivalinde filmleri için özel bölümler açıldı, seminer, konferans ve söyleşilere konuşmacı olarak katıldı.

1986 yılında çektiği, başrolünde Müjde Ar’ın yer aldığı ‘Teyzem’ filmi sinema dünyasında deliliğe övgü olarak nitelendirildi. Filmdeki karakter, çeşitlilik açısından sinemada öncülük eden bir örnekti. Bütün film ve dizi işlerinin yanı sıra Ulusal Sinema Kavgası, Düşlerden Düşüncelere kitaplarını kaleme aldı.

11 Ekim 2009 yılında safra kanalında tümör tedavisi gördüğü İstanbul’daki hastanede, 75 yaşında hayatını kaybetti.

Sinema ve televizyon dünyasında pek çok ilke imza atmış usta yönetmen, yapımcı, senarist, yazar Halit Refiğ’i ölümünün 7. Yılında sevgi, saygı ve rahmetle anıyoruz…