Bizim Gezi olaylarını yaşadığımız zamanlarda Ukrayna’da da insanlar sokaklara dökülmüş ve halkla iktidar arasında yaşanan sıkıntılar büyük olaylara ve hatta ölümlere yol açmıştı. 15. !f İstanbul’un Aşk & Başka Bi’ Dünya bölümünde yarışan Chad Gracia belgeseli Rus Ağaçkakanı işte bu olayların görüntüleri ve “Halkına karşı olan devletler yaşayamaz” alıntısıyla açılıyor.
Delilikle dahilik farklı şeyler mi?
Belgeselimizin kahramanı ressam ve tiyatro sanatçısı Fedor Aleksandroviç. Fedor kafayı 1986 yılında yaşanan Çernobil felaketine takmış durumda. Saçı başı dağınık, hırpani bir görüntüsü olan, kocaman mavi gözlerini aça aça konuşan Fedor tipik bir “dâhilikle delilik arasında gezinen sanatçı” portresi. Felaket yaşandığında 4 yaşında olan Fedor radyasyondan etkilenmemesi için diğer çocuklarla birlikte devlet tarafından ailesinden ayrılarak bir yetimhaneye götürülmüş; bu durumun psikolojisi üzerinde bıraktığı kötü etkiyi kendi ağzından dinliyoruz. Bu uzaklaştırmaya rağmen radyasyon yüzünden sağlığı bozulmuş, zorlu tedavi süreçlerinden geçmek zorunda kalmış. Kendisi de bir oğul sahibi olan Fedor şimdiye kadar sebebi açıklanmamış bu büyük felaketi hem oğlu hem de sıkıntılarla boğuşan ülkesi Ukrayna için çözmeye çalışmak istiyor. “Sen bilim insanı, fizikçi, nükleer uzmanı değilsin. Niye bu işlerle uğraşıyorsun?” diyenlere de hem bir vatandaş hem de sanatçı olarak bu işin peşine düşmenin ödevi olduğunu söylüyor.
Her şeyin sebebi Duga mı?
Çernolbil’in tesislerine hâlâ yasaklı olmasına rağmen giren Fedor tesis yakınlarında bulunan devasa boyutlardaki radar anteni Duga’yı görünce araştırmasının boyutları değişiyor. Füze sistemlerinin peşine düşmek için inşa edilmiş bu dev boyutlardaki radar Amerika’dan bile duyulabilecek radyo dalgaları oluşturmuş ve çıkan sesler bir ağaçkakanın ağacı gagalama sesine benzediği için antene Rus Ağaçkakanı adı verilmiş. Sovyetler döneminde bu tesislerde görev almış askerler ve bilim insanlarıyla saatlerce konuşan Fedor araştırmasının boyutları değiştikçe ve Çernobil felaketiyle bu radar arasında bağlantı kurunca değişime uğramaya başlar ve korkusunun boyutları onu davasından vazgeçirecek hâle gelir.
Ağaçkakan sesleri
Sovyet Rusya yıkılırken kendisiyle birlikte sayısız sırrı da götürdü. O döneme ait belgelere, arşivlere, yaşanan hak ihlallerine ve usulsüzlüklere ulaşmak çok zor. Durum böyle olunca hem araştırmacılar hem de sinema izleyicisi için çok ilgi çekici bir hale geliyor her şey. Rus Ağaçkakanı da bu motivasyonla ortaya çıkmış ilginç bir belgesel. Zaman zaman Fedor Aleksandroviç’in sağlıksız ruh durumu ve inandırıcılıktan uzak davranışları yüzünden belgesel havasını kaybedip kurmacaya yaklaşan kafası karışık bir hali olsa da bir döneme ışık tutması ve ilginç komplo teorileriyle göz dolduruyor.
İyi seyirler.