Sevgili Agatha Christie'nin eserlerinden uyarlanan yapımları yıllardır fırsat bulabildikçe takip etmeye çalışıyorum. Son dönemde Kenneth Branagh, Hercule Poirot uyarlamalarına ağırlık vererek
Doğu Ekpresinde Cinayet,
Nil'de Ölüm ve
Venedik'te Cinayet filmlerini izleyiciyle buluşturdu malum.
BBC de bir yandan kendi uyarlamalarını hazırlayıp dizi olarak ekrana getiriyor.
Zehri Kim Verdi romanının iki bölümlük mini dizi uyarlaması
Murder is Easy, 27-28 Aralık tarihlerinde BBC One ekranlarında olacak. Bir de bu işin tiyatro tarafı var elbette...
Christie'nin aslen tiyatro metni olarak kaleme aldığı, dünyanın en uzun süredir sergilenen oyunu olmaya devam eden
Fare Kapanı'nın yerli temsili bir dönem devlet tiyatrosu kapsamında sergileniyordu. Birkaç yıl önce Tiyatro Ak'la Kara,
On Küçük Zenci'nin oyun uyarlamasını sahneye taşıdı ve kadrosunda usta oyuncu Ediz Hun da yer alıyor. 9 Aralık 2019'da Ankara'daki (MEB Şura) temsilini izledikten sonra
şu yazıyı kaleme almıştım hatta. Altın Kitaplar global açıdan alınan ortak karara uyarak romanı
On Kişiydiler ismiyle tekrar bastıktan bir süre sonra oyunun ismi de bu şekilde değişti ve Hun'lu (biraz yenilenmiş) kadrosuyla sergilenmeye başladı.
Tiyatro Ak'la Kara, 2023'e gelmemizle birlikte (ilk kez) Doğu Ekpresinde Cinayet'in tiyatro uyarlamasını yerli seyirciyle buluşturdu şimdi de. Hatta Fare Kapanı metnini tiyatro için çeviren Savaş Özdural, benzer çalışmayı burada da yapmış. On Küçük Zenci / On Kişiydiler'de izlediğim(iz) Pelin Turancı, bu oyunun kadrosunda da yer alıyor. Oyun, 13-14-15 Aralık'ta Ankara'ya (Panora Sanat Merkezi) gelmişken 13 Aralık'taki temsili izleyerek yine bir şeyler karaladım.
Kısa Konusu:
İstanbul’dan yola çıkan Doğu Ekspresi'nde çok farklı karakterlerin yanı sıra dünyanın en ünlü dedektifi Hercule Poirot da vardır. Daha ilk gece trende vahşi bir cinayet işlenir. Ama bunu yapabilecek herkesin tanığı vardır. Üstelik cinayetin işlendiği kompartıman gereğinden fazla kanıtla doludur. Poirot hayatında ilk defa sıkıntılı anlar yaşamaktadır. Maktulü kim ya da kimler neden öldürmüştür? Sıradan bir yolcu grubu gibi görünen kişiler aslında bir şeyler mi saklamaktadır? Tren bir dağ başında kara saplanıp mahsur kalınca Poirot polis gelmeden katil ya da katilleri bulmak için zamanla yarışmaya başlar.
Doğu Ekpresinde Cinayet, (haliyle gerçekleşen) ufak tefek değişikliklere rağmen romana sadık denebilecek bir sahne uyarlaması olmuş. Kitapta 12 bıçak darbesi varken burada 9 bıçak darbesinin etrafından dolanıyorlar mesela. Atilla Şendil'in hayat verdiği Hercule Poirot dahil 13 oyuncuyu izliyoruz oyun boyu. Önceden kaydedilmiş ve perdeye yansıtılan bazı sahneler de oyuna/hikâyeye tamamlayıcı biçimde güzelce eşlik ediyor.
Roman, Christie'nin en ünlü eserlerinden birisi malum. Bir kısmı İstanbul'da geçtiğinden, Pera Palas'ta kalırken kaleme de aldığından ilgi çekici noktaları da fazla. Onlar da bunları kullanmayı ihmal etmemiş zaten. Finalini tahmin etmesi gayet zordur üstelik ve olabildiğince hakkını verdikleri de söylenebilir. Bilen ya da bilmeyen için dikkat çekebilecek bazı ipuçlarını araya güzelce serpiştirmişlerdi.
Metnin komediye çalan espriler barındırması ise bir diğer artı nokta oyunla ilgili. Oyunculuklar da üstüne eklenince iki saat/iki perde sonunda oyundan memnun şekilde ayrıldım. Sahne geçişlerini beklediğimden de daha iyi ayarladılar ve özellikle tren içi sahnelerde kısıtlı denebilecek bir yere rağmen kimse diğerinin ayağına takılmadan ve alanına girmeden performansını verdi resmen.
Aklımdan geçiyorken bahsetmiş olayım, sanırım finali bilmekten dolayı, Poirot'nun siyah ve beyaz konulardaki ahlaki sertliği beklediğimden bir tık fazla geldi bana. Ayrıca (esasında Doğu Ekspresi Cinayeti özelinde) karakterin ne derece dindar olup olmadığını kendi çapımda sorguladım ama bunlar için gözüme battı desem abartı olur. Oyunu finale götüren önemli noktalardandı da zaten... Finalin (meşhur) ahlaki ve gri ikileminden bir şey götürdüğü de söylenemez.
En nihayetinde yapımda ve performansta emeği geçenlere teşekkürler. Umarım ilerleyen yıllarda farklı bir Christie eserine daha niyetlenirler... Roman da dahil olmak üzere tavsiyedir tabii ki. İyi seyirler.
Not: Oyundaki kar efektleri özellikle hoşuma gitti ama duman efektlerini (sahneye yakın oturduğumdan) pek sevemedim.
Oyunun Künye Bilgileri:
Yazan: Agatha Christie
Sahneye Uyarlayan: Ken Ludwig
Çeviren: Savaş Özdural
Yöneten: Atilla Şendil - Savaş Özdural
Dekor: Serkan Kavurt
Kostüm: Pelin Turancı
Müzik: Fatih Özacun
Işık: Ahmet Güleryüz
Oyuncular:
Atilla Şendil, Savaş Özdural, Nazan Diper, Özdemir Çiftçioğlu, Pelin Turancı, Hakan Akın, Ozan Dağara, Oya İnci, Ebru Karanfilci, Can Esendal, Ilgın Angın, Fatih Özacun, Kerem Tataroğlu