Bu yasanın artık yeterli gelmediği, bazı maddelerin değişmesi gerektiği 10 yıldır konuşuluyor. İlk aşamada yani bundan 6-7 yıl önce Oyuncu Meslek Birliği Biroy’u temsil etmek üzere Kültür Bakanlığındaki bazı toplantılara ben de katıldım.

 

O zamanki bürokratların çoğu bugün de görevde. İç rahatlığıyla söyleyebilirim ki öncelikli dertleri sektörün sorunlarını çözebilmek. Ancak yönetmeleri gereken bir tansiyon var. Sektörde konsensüs sağlamak çok zor, her kafadan başka ses çıkıyor. Ayrıca hesap verdikleri makamları da biliyoruz. Dolayısıyla işleri kolay değil, hem herkes memnun olacak, hem iş doğru yapılacak, hem de patron kızmayacak.

 

Yasa taslakları mecliste komisyonlardan geçer, sonra genel kurullara gelir. Komisyonda farklı partilerin üyeleri olur, tartışmalar başlar ve iş uzarsa yasanın çıkması da zorlaşır.

 

Bunda öyle olmadı, taslak komisyondan şak diye ilk günde geçti. Demek kimsenin bir şeye itirazı yok. Olan bitenden haberi bile olmayan bazı imzacılardan söz ediyoruz muhtemelen.

Muhalefet diyeceğim de bir gülme geliyor, neyse artık o kısmı uzun mevzu, orayı geçelim.

 

Böyle taslaklar meclise gideceği zaman onları son haline getiren bürokratlar, sektörün aktörlerinden işbirliği ister. Açıktan bu tür destekler gelirse hem kamuoyu, hem de üst makamlar, alttaki bürokrat ekibin taslakla çoğunluğu memnun eden, doğru bir iş yaptığına dair bir izlenim edinmiş olur.

 

Aslında böyle durumlarda bu ilanlara bakarak bu taslak kimin işine yaradı anlarız. Kamu ortalıkta dönen tartışmada kimin yanında yer aldı açıkça görülür.

 

Bu taslakta işbirliği yapımcılardan geldi. Bir ilan yayınladılar ve taslağı desteklediklerini açıkladılar. Böylece bağımsız yönetmenlerden ve birkaç köşe yazarından gelen itiraz seslerini bastıracak bir tavır ortaya kondu. Bu kadar büyük para sahibi hep birlikte yanılıyor olamaz değil mi mirim? Bakan basına konuştu; Yeni yasa sektörden % 90 kabul gördü dedi.

 

Yönetmenlerin temeldeki itirazı iki noktada toplanıyor. Yayınladıkları bildiride diyorlar ki; “Ülkemizin sinema sanatının gelişmesi ve güçlenmesini amaçlayan bir kanun teklifinin temel ruhu, bu sanatın daha özgür ortamlarda yeşerip büyümesi olmalıdır”. Çok doğru. Bu olmadan sinema sanatı gelişemez, sanat üretiminin en büyük düşmanı sansürdür. Hatta sansür gibi görünmeyen bazı kurallardan doğup beslenen oto sansür.

 

Ekledikleri bir diğer görüş de çok önemli. “Özellikle de üretim, dağıtım ve gösterim tekelleşmesinin bugün nasıl büyük sorunlara yol açtığı görülmüş ve teklifte buna yer verilmiştir. Ama bu tekelleşmenin önünü kapatacak yaklaşımların de teklife eklenmesi önem taşımaktadır.”

 

Yani özetle yönetmenler şöyle diyor; sansürü kaldırmadınız ve sinema gösterimi dışında da tekeller var. Mesela üretim tekelleri. Bunları önlemediniz ve bugünkü sorun sahibinin derdini çözmek dışındaki bir şey yapmadınız. Yani bu işin geleceğini düşünmek yerine yine günü kurtardınız.

 

Ancak resmi kanala çıkıp, taslağın iyi bir çalışma olduğunu, memnun olduğunu ifade eden de oldu. Bu açıklamaları yapanlar diğer yönetmenlerin taslakta gördüğü bu sorunları görmüyor, görse de önemli bulmuyor demektir. Mesele bilet sayısını görebilmek, kendi payının hesabını sorabilmek ve mısır pörtleğine de ortak olabilmekse taslak bu derdi çözüyor.

Taslakta eskiden de var olan ve hazır fırsat varken değiştirilmeyen ‘genel ahlak, kamu düzeni’ gibi tariflerin kime göre yapılacağını bilmiyoruz. Muhalif ya da politik tavrı olan filmlerin komisyonlardan nasıl olur alacağının, böyle filmler yapan sinemacıların nasıl ayakta kalabileceğinin yolunu gösteren yok. Eski taslakta da yer alan ‘komisyon filmi uygun bulmazsa gösterilemez’ şartına dokunulmadı.

 

Örneğin bir eşcinselin hikayesini özgürce anlatmak istesek bize bunu sinemada oynatamazsınız denmesi hâlâ çok mümkün ve hatta muhtemel. Bu da aslında sansür ve ona bağlı oto sansür mekanizmasının taş gibi ayakta olduğunu söylüyor.

 

Taslaktaki bir başka sorunlu madde ‘İhtiyaç duyulan illerde Bakanlıkça oluşturulacak Film Çekim Koordinasyon Kurulu’ nu düzenleyen madde. Bu konunun detaylarının yönetmeliklerle düzenleneceğini öngörülüyor.

 

Yasadaki haliyle bu komisyonun yalnızca çekim ücret tarifesi belirleyeceği gibi bir anlam çıkartılabilir. Ancak bizdeki klasik tavırlarla, ‘Bakalım senaryoda ilimizi ve yöremiz insanını nasıl göstermişsiniz?’ denmeyeceğini garanti eden bir kısıtlama yok. Bu komisyonlar başvurularda ‘senaryoyu da görmek istiyoruz’ dediklerinde bu da bir başka denetim, kontrol mekanizmasına dönüşecek gibi görünüyor.

Son olarak meslek birliklerinin komisyon ve kurullardaki oy oranının düşmesi var. Gerçi bu konuda da sadece senaristlerin ve oyuncuların sesi çıktı. Geri kalanlar bütün komisyon ve kurulların ağırlıklı olarak bakanlığın seçeceği kişilerden oluşmasına sesini çıkartmıyor.

Böylece sinemada yönetmen, senarist ve oyuncular dışındaki herkesin mutlu olduğu bir formül bulunmuş oldu.

 

Bakan bu taslağın % 90 oranda kabul gördüğünü söylerken ne kast etti bilmiyorum.

Ancak bir filmin en önemli eser sahipleri olan yönetmenler, filmi yaşatan oyuncular ve hikayenin sahibi olan senaristler taslaktaki bu maddelere itiraz ettiğine göre % 90 denilen oranın yalnızca yapımcıları gösterdiği açık.

 

Bütün bunlardan bakanın sinemanın en önemli üreticilerini sektörün % 10’u sandığını anlıyoruz. Bu durumda bu yeni yasa kimin yasası açıkça görülüyor.