National Geographic Channel
uzaydan yaptığı canlı yayından sonra bir ilke daha imza atılarak vücudumuzun en gizemli organı olan beyne özel bir
yolculuk yaptı ve bir beyin ameliyatını canlı olarak yayınladı. 26 Ekim sabaha karşı saat 04:00' da başlayan yayın iki saat sürdü.
Ameliyat canlı yayından önce başlamıştı. Henüz neler olup bittiğini anlamadan önce gönüllü hasta
Greg Grindley hakkında hazırlanan videolar ve röportajlar izledik. Genel bilgiler edindik. 49 yaşındaki donanma gazisi Greg, hastalığın ilk belirtilerini 38 yaşındayken görmüş. Uzun süre olanları pek önemsememiş. Kabullenmek istememiş, önemsememiş hatta belki de korkmuş olabilir, pek çok insan gibi kaçmış. İlk belirtileri gördükten tam iki yıl sonra doktora gittiğinde ise Greg'e Parkinson teşhisi koyulmuş.
Greg ve Crystal, 9 yıldır evliler. Ve karısı Greg'in titremediği zamanları hiç bilmiyor Greg teşhisle yıkılmış. Hemen ilaç tedavisine başlamış ve ilaçların artık hastalığını kontrol edemediği bir aşamaya ulaşınca da ameliyat olmaya karar vermiş. O aşamada da küçük kızının yakında düğünü olduğunu ve ameliyat zamanlamasını da bu düğün öncesine denk getirmek istediklerini anlattılar. Kızı babasının iyileşmiş olarak düğüne katılmasını ve babası titremeden kolunda yürümek istiyor. Greg teşhisten sonra bu ameliyattan tam 6 yıl kaçmış. Şimdi en çok istediği şey ise bastonsuz yürümek ve hastalık yüzünden sattığı, 10 yıldır da binemediği motoruna kavuşmak. Greg diğer Parkinson hastalarına ilham vermek umuduyla ameliyatın canlı yayınlanmasına izin verdiğini söyledi. Yani onun gibi operasyondan korktuğu için kaçanlar ve iyileşmeyi öteleyenler varsa cesaretsinler diye..
Cara Santa Maria ve sempati pınarı Byrant Gumbel yayın öncesi sosyal medyaya selfie verdiler Greg'in eşi ve üç çocuğu da ameliyatı izlemek için yayın boyunca hastane yönetimi tarafından hazırlanan özel bir odada bulundular ve yayını izlediler. Onlarla
Cara Santa Maria adında tatlı bir yardımcı sunucu olan hanım kızımız sohbet etti. Yardımcı sunucu olduğu için Byrant'ın ilgilenmedikleriyle ilgilendi. Hemşirelerle konuştu. Mesela Greg'in karısıyla Byrant, kızıyla ise Cara konuştu. Adil iş bölümü olmuş. Bu arada Cara bol ödüllü ve önemli bilim kariyerinin yanısıra, ciddi bir gazeteci- bloggermış.
Greg halen evli olduğu
Crystal ile hasta olduktan yani Parkinson'a yakalandıktan sonra tanışmış.
Crystal ameliyat esnasında durmadan gülümseyen kocası için "O zaten hep güler yüzlüdür." dedi. Canlı Yayın'ı sunan
Bryant Gumbel sohbette bir adım daha yürüdü ve "Ameliyattan bambaşka biri olarak çıkacak biliyorsun değil mi" dedi. Bu soruya da "Titremeler onun karakterini değiştirmiyor. Neticede aynı adam çıkacak sadece daha önce yapamadıklarımızı yapacağız. Paten kaymak gibi" diyerek dev ayar verdi.
Crystal rocks!
NatGeo canlı yayın ekibiCleveland, Ohio'da bulunan
University Hospital'ın, 23 numaralı ameliyathanesinde hazır bulunan NatGeo canlı yayın ekibi en az donanımla ameliyathanede bulunarak kimsenin ayağına dolanmamaya çalıştıklarını özellikle söylediler. İçeride mikro ve robotik kameralar kullandıklarından bahsettiler. Ancak teknik anlamda oldukça pahalı bir yayın olduğu belliydi. Nette gezen bilgilere bakarsak ameliyathaneye sadece bir prodüktör ve iki kamera girmiş ama etrafta 100 kişilik bir çekim ekibi varmış. Brain Surgery Live'nin yapımcılığını
Robert Wheelock, yönetmenliğini ise Emmy ödüllü
Joe Michaels üstlenmiş. Sunucu Bryant Gumbel canlı yayın açılış konuşmasında Emmy sunucularına özenmiş olmalı ki "Kansız bir operasyon olacak ve oluşabilecek komplikasyonlarından biri de ölüm değil. O yüzden kan görmek isteyenler başka kanala geçsin" dedi. Bu açıklama bir şakaya dönüştü ve sosyal medyada oldukça konuşuldu. Yapılan şakaların hepsi de soğuk ve sevimsizdi. Güldürmedi.
Canlı yayın süresince Dr. Shaikh ve Dr. Selman Twitter'dan gelen soruları cevapladılar University Hospital ve NatGeo #BrainSurgeryLive etiketine çağrı yaptılar ve seyircinin bu ameliyat ve beyin hakkında merak ettiği soruları cevapladılar. Amerikalılar etiketi çoğunlukla gerçekten bilgilenmek için sordukları sorularla doldururken elbette Türk kullanıcıların bir kısmı daima olduğu gibi durumu çeşitli küflü şakalar ve lüzumsuz sözde siyasi mesajlar için kullandılar. Mundar ettiler.
Doktorlar yayının en başında bu ameliyatın riski olmadığı söylenmiş olsa da ilerleyen saatlerde eğer operasyon esnasında işler umdukları gibi gitmezse hastanın yüz kaslarını ve görsel hafızasını etkileyecek komplikasyonlar olabileceğini açıkladılar. Ancak hiçbir komplikasyon geri alınamaz değilmiş. Doktorlar ameliyat esnasında da zaman zaman durup, Greg'e sorular sorup, ağzına ve göz bebeklerine bakarak görme yetisinin ve yüz kaslarının zarar görüp görmediğini kontrol ettiler.
Benjamin Walker ve Jonathan Miller DBS cerrahisi alanında oldukça deneyimliler Operasyonu Dr. Jonathan Miller, Dr. Jennifer Sweet ve Dr. Benjamin Walter dönüşümlü olarak yürüttü. Ameliyatı canlı yayında seyircilere teknik detaylarıyla anlatan ise Dr. Rahul Jandial oldu. Jandial her ne kadar konuya çok hakim gibi görünse hatta operasyonu bir çocuğa anlatır gibi başarıyla anlatsa da bana pek güven vemedi. Sanırım çok fit ve genç görünmesinden dolayı böyle hissettim. Simültane tercümede onun kısmetine kadın düşmüş olmasının yani adama bakıp kadın sesi duyuyor olmamın bu hissiyatıma olumlu olumsuz katkısı olmadı. Kesin bilgi.
Canlı yayında, ameliyatı gerçekleştiren doktorlarla röportajlar da yapıldı. Bu röportajlar esnasında mesela Dr. Jonathan Miller'in aynı zamanda bir piyanist olduğunu öğrendik. Piyano çalmanın mesleğine çok yakın bir yeti olduğundan bahsetti. Jennifer'in söylediğine göre de Amerika'daki beyin cerrahlarının sadece %6'sı kadınmış. Walker daha çok bilimsel konuşmayı tercih etti. Belli ki çok donanımlı ama bir o kadar da sıkıcıydı, hiç kusura bakmasın..
Greg ameliyata girmeden önce oldukça moralli görünüyor İlk olarak 1987 yılında Fransa'da geliştirilen ve Derin Beyin Stimülasyonu (Deep Brain Stimulation) olarak bilinen bu ameliyat Amerika'da FDA (
Food and Drug Administration
) tarafından Parkinson tedavisi için 2002 yılında yani tam13 yıl önce onaylanmış. DBS yönteminin dünyanın her yerinde gerçekleştirilebilen bir operasyon olduğundan da bahsedildi. 1 milyon Amerikalı'nın bu hastalıkla cebelleştiği de belirtildi. DBS yönteminin Parkinson dışında depresyon, bipolar ve epilepsi hastalarına da çözüm olabileceği konuşuldu. Ayrıca her hastanın cerrahi müdahaleye uygun olmadığı ve bu operasyonun tedavi değil bir tür terapi olduğunun da altı önemle çizildi.
Ameliyat süresince hasta uyanık kalıyor ve acı hissetmiyor çünkü beyinde sinir hücreleri yokmuş. Bütün olay Thalamus'da cereyan ediyor. Yetişkin bir insanın beyni 1.3 kilo ve tofu kıvamındaymış. Ölünce de sıvı hale geliyormuş. Ameliyatı televizyon başında izlerken Greg'in nöronlarının çıkardığı sesleri dinledik. Hışırtılı ve saf parazitli radyo gibiydi. Ne duymayı beklediysem? Doktorlar da o parazitimsi sesleri dinleyerek, doğru nörona müdahale için bir yol haritası çıkarıyorlarmış. Her insana has ayrı nöron sesleri olup olmadığı sorusuna ise ne olumlu ne de olumsuz bir cevap vermediler; topa gelişine vurdular.
Brad Carter an itibariyle bir kitap uyarlaması olan The Scent of Rain filminin çekimlerinde True Detective ve
Sons of Anarchy dizilerinde rol alan, müzisyen Brad Carter da aynı ameliyatı olmuş. Canlı yayında onunla yapılan bir röportaja da yer verildi. Sol el baş parmağında bir titreme başlamış. Brad de önceleri önemsememiş fakat sonra doktora gitmiş. L.A'de yedi saat süren ameliyatı başarılı olmuş. Ayrıca bu ameliyat da sosyal medyada paylaşılmış ve dünya çapında 700 milyon (emin değilim 70 milyon da olabilir) hit almış. Brain Surgery Live etiketi ne kadar hit aldı şimdilik bilmiyorum ama TT listesine hemen girdi.
Operasyon süresince beklediğimiz gibi Greg sürekli uyanıktı ve bilinci de açıktı. Canlı yayında beyindeki zayıf ve düzensiz ses çıkaran nöronları tespit edip, elektrotlarla güçlendirdiler. Sağ loba yapılan ilk müdahaleden sonra da titremelerinin durduğunu söylediler. Titremeler gerçekten durdu. Biz de canlı yayında bunu gözlerimizle gördük. Greg çok heyecanlıydı. Ben de, hatta sanırım o esnada yayını izleyen ve sosyal medyada olan herkes de...
Greg, 10 yıldır ilk defa elinin titremediğini gördüğünü söyledi ve ona uzatılan iPad'i kullanarak karısına mesaj yolladı. Ameliyat başarıyla sonuçlandı ama karısına yolladığı mesaj yerine ulaşmadı. En azından biz yayını izlediğimiz süre içinde ulaşmadı.. Şahane bir iPad virali yarım kaldı anlayacağınız. Yayın sona ermeden önce ameliyatı gerçekleştiren doktorla son kez konuşulduğunda, "Bu ameliyatı haftada birkaç kez yapıyoruz zaten yarın sabah da bir tane daha yapacağız" dedi. Operasyonun son derece sıradan ve risksiz olduğunun altı böylece bir kez daha çizildi.
NatGeo tarafından gerçekleştirilen canlı yayın, tüm dünyada 171 ülkede, 45 dilde yayınlandı. Canlı yayın başladığında ameliyatın ilk 3.5 saati geride kalmıştı ve toplamda bütün operasyon 6 saat sürdü(müş). Hastane ekibi zaman zaman Periscope'tan da yayın yaptılar. Eğer canlı yayını izlemeyi kaçırdıysanız tekrarı bu akşam saat 22:00'da Digiturk NatGeo kanalında yayınlanacak.
İlginç, bilgilendirici bir deneyimdi. Yayın esnasında Twitter'da bir takipçiden gelen yorum ile yazıyı bitirmek istiyorum.
Böyle işte..
R.