“Polisiye Edebiyatın
Kraliçesi” Agatha Christie'nin doğumunun 125. yılı şerefine 23-24 Ekim tarihleri arasında Pera Palace Hotel Jumeirah’ta “Kara Hafta” etkinliği düzenleniyor. Etkinliğin onur konuğu, Agatha Christie Vakfı Başkanı ve aynı
zamanda Agatha Christie’nin torunu da olan Mathew Prichard.
Bu özel etkinlik için Agatha Christie Vakfı da yazar hakkında şimdiye kadar çok az
bilinen 125 gerçeği açıkladı! İşte Christie’nin kahramanlarını yaratmasından ilk
kitabının basılmasına, özel hayatından oyunlarının ardındaki sır perdelerine
kadar bilinmeyen pek çok gerçek:
- Christie'nin anne ve babası
kızlarına isim vermekte hiç acele etmemişler, vaftiz töreninden sadece birkaç
dakika önce “Agatha” isminde karar kılmışlardır.
- Christie'nin aslında hiçbir zaman
bir yazar olma niyeti olmamıştır. Sadece kendisine bir dedektif hikâyesi yazma
konusunda meydan okuyan kız kardeşi Madge'e bunu yapabileceğini göstermek
istemiştir.
- Londra Savoy Tiyatrosu’nda Sevimli Örümcek (Spider’s
Web) gösterisi başladığında hiç kimse
onun iki yıl süreceğini ve Savoy Tiyatrosu'nun en büyük başarılarından biri
haline geleceğini tahmin etmemiştir.
- Sadece bir değil iki tane dünyaca ünlü hafiye yaratmayı başka hiçbir
polisiye yazarı başaramamıştır.
- Roger
Ackroyd Cinayeti'ni (The Murder of Roger Ackroyd) okuyan
eleştirmenler o kadar yanlış tarafa yönlenmişlerdi ki, Christie'yi de onları
yanlış yönlendirmek ve adil olmamakla suçlamışlardır.
- Esrarengiz
Sanık (Sad
Cypress) basıldıktan sonra, Christie
fikrini değiştirmiş ve Belçikalı dedektifi Poirot olmadan kitabın daha iyi
olacağını düşünmüştür.
- Poirot'nun Christie sayesinde sık
sık tiyatro oyunlarının dışında bırakıldığı olmuştur. Christie, Poirot'nun
özellikle de tiyatro uyarlamaları söz konusu olduğunda onun varlığının işi
gölgeleyeceğini düşünmüştür.
Poirot'nun yer aldığı dört
romanın tiyatro uyarlamasında böyle olmuştur.
- 1922'de Christie, Binbaşı Belcher
tarafından İmparatorluk Keşif Yolculuğu’na davet edilen kocası Archie'ye eşlik
ederek dünyayı gezmiştir. Belcher emrinde çalışılması zor bir kişi olmasına
karşın, yine de başka türlü böyle bir geziyi maddi olarak karşılamalarına imkân
yoktur.
- Christie altı yayıncı tarafından
reddedilmenin üzüntüsünü yaşarken Ölüm
Sessiz Geldi'nin(The
Mysterious Affair at Styles) taslağı tamamen aklından çıkmıştır. Annelik yapmakla
meşgulken, beş yıl sonra Bodley Head onunla iletişime geçer ve Christie hiç
vakit kaybetmeden kontratı imzalar.
- Polisiye Edebiyatın Kraliçesi, Mary Westmacott takma adıyla altı romanlık duygusal bir seri yazmıştır.
- Christie'nin seyahat deneyimleri,
çalışmalarına büyük zenginlik katmıştır. Briç
Masasında Cinayet'te (Cards on the Table) Suriye’yi iyi
tanıdığı için kurbanına Suriye'de “Şeytan” anlamına gelen “Shaitana” adını
vermiştir.
- Mayıs 2000'de düzenlenen Bouchercon Dünya Gizemli
Romanlar Kongresi’nde (Bouchercon World Mystery
Convention), Christie Yirminci Yüzyılın Gizemli Romanlar Yazarı (Mystery Writer
of the Twentieth Century), Poirot
romanları da Yirminci Yüzyılın Gizemli Romanlar Serisi (Mystery Serios of the
Twentieth Century) seçildi.
- Bayan Marple pek çok oyuncu
tarafından canlandırılmıştır, ancak bu oyuncular arasında Margaret Rutherford
sinemadaki ilk Marple’dır. Christie onun
oyunculuğundan pek memnun olmasa da, yine de Ve Ayna Kırıldı’yı (The Mirror Crack’d from Side to Side) ona adamıştır.
- Christie köpekleri çok severdi ve
hayatı boyunca hep bir köpeği olmuştur. (Tabii ki hep aynı köpek değil!)
- Bayan
McGinty'nin Ölümü’nde (Mrs.
McGinty’s Dead) Christie’nin polisiye yazarı ve Poirot'nun arkadaşı
olan Ariadne Oliver karakteri, üfleme borusunun uzunluğunu yanlış anlattığı
için kendini topa tutar. Aslında bu karakter, daha önce ( Death
in the Clouds) Ölüm Diken
Üstünde'de aynı hatayı yapmıştır. Tabii ki bunu yapan Christie'nin ta
kendisidir.
- Hercule Poirot 1975'te öldüğünde, The Newyok Times'ta
yayımlanan tam sayfa ölüm ilanı ile böyle bir muameleye maruz kalan ilk hayali
karakter olmuştur.
- Christie'nin en sevdiği renk
yeşildir.
- Christie'nin tüm dünyada iki milyardan
fazla kitabı satılmıştır.
- Shakespeare’in kitapları ve İncil’den sonra en çok
Christie’nin kitapları satılmıştır.
- Amerikan Donanması İkinci Dünya
Savaşı sırasında Christie'nin Devon, River Dart'ta bulunan evi Greenway House’a
el koymuştur. Şimdi bu ev ve çevresi doğayı koruma amacı olan bir örgüte aittir
ve ziyaretçilere açıktır.
- 1990'da Christie'nin yüzüncü yılı
şerefine bir güle “Agatha” adı verildi.
- Christie'nin romancılığı kadar oyun
yazarlığı da çok başarılıydı. Bu başka hiçbir polisiye yazarın ulaşamadığı bir
başarıdır.
- Christie, Wallingford Yerel Amatör
Drama Topluluğu’nun başkanlığını yapmıştır.
- Christie sigara içmezdi.
- Christie'nin Yedilerin
Gizemi (The Seven Dials Mystery) kitabının
orijinal başlığı “Gizli Altı”dır.
- Londra'nın Batı Yakası’ndaki bütün
tiyatrolar Christie'nin öldüğü gün bir saat süreyle ışıklarını kapatmışlardır.
- Christie'nin kendi büyükannesinin
Bayan Marple karakteri üzerinde büyük etkisi vardır.
- Christie'nin evde nefret ettiği
şeyler arasında marmelatlı puding ve hamamböcekleri vardır.
- Christie'nin en sevdiği yazarlardan
iki tanesi Elizabeth Bowen ve Graham Greene'dir.
- Christie Sevimli Örümcek'teki (Spider’s Web) Clarissa rolünü dünyaca ünlü İngiliz oyuncu Margaret
Lockwood'un kızı için yazmıştır.
- Poirot karakteri sahnede ilk defa
Charles Laughton tarafından canlandırılmıştır.
- Christie, Birinci Dünya Savaşı
sırasında revirde çalışırken birçok ilaç ve zehrin kimyasal bileşimlerini
öğrenmiştir. Bu, polisiye kitap yazarı
için mükemmel bir eğitimdir!
- Christie, Hercule Poirot'yu iki kere
"gördüğünü" iddia etmiştir: Bir tanesi Savoy'da öğle yemeği yerken ve
diğeri de Kanarya Adaları’nda deniz yolculuğunda.
- Christie, 1942 Bayan Marple kitabı olan Cesetler Merdiveni'nde (The
Body in the Library) kendinden
bahsetmiştir.
- Christie hayatı boyunca medyadan uzak, göze batmadan
yaşamayı tercih etmiştir. En son 1974'te
çok beğendiği bir uyarlama olan Doğu
Ekspresinde Cinayet (Murder on the Orient Express) filminin galasında halkın önüne çıkmıştır.
- Joan Hickson 1946'da Nil'de Ölüm'den (Death on the Nile) uyarlanan
tiyatro oyununda oynamıştır. Hickonr’un, Bayan Marple filmi olan Murder, She Said’de de küçük bir rolü vardır.
Christie, Hickonr'un oyunculuğundan çok etkilenmiş ve "Bir gün benim Bayan
Marple'ımı oynayacaksın" diye ümit ettiğini belirten bir mektup yazmıştır.
- Christie, Nil'de Ölüm'de ilk olarak Poirot yerine Bayan Marple'ın dedektif
olmasını planlamıştır.
- BBC, 1931'de Christie'yi kendi
hikâyelerinden birini seslendirmeye ikna etmiştir.
- Dünyada en uzun sahnelenen oyun olan Fare Kapanı (The Mousetrap) ilk başta yirmi
dakikalık bir radyo oyunu olarak yazılmıştır.
- Christie'nin radyo oyunlarından iki tanesi Asil Kâsedeki Tereyağ (Butter in a Lordly Dish 1948) ve Kişisel Ziyaret (Personal Call1960) hiçbir zaman İngilizce yayımlanmamıştır.
- 1948'de Penguin Yayınevi, Christie
şerefine "Penguin Milyonu" (A Penguin Million) olarak bilinen bir
organizasyonla on kitabından 100.000'er adet basmıştır.
- Christie, Ortadoğu tarihinde
uzmanlaşmış önemli bir İngiliz arkeolog olan ikinci kocası Max Mallowan'a uzun
yıllar asistanlık yapmıştır; bu dönem zarfında usta bir fotoğrafçı haline
gelmiştir.
- Lüks Doğu Ekspresi ile yurtdışı
seyahati yapan zenginleri misafir etmek amacıyla inşa edilen, İstanbul'daki
Pera Palas Oteli’nin Christie’nin Doğu
Ekspresinde Cinayet'ine (Murder on the Orient Express) ilham kaynağı olduğuna inanılır.
- Christie, ona pek de iyi olmayan
şartlarla anlaşma öneren ilk yayınevi ile kontrat imzalamıştır. İlk romanı Ölüm Sessiz Geldi (The Mysterious Affair at Styles) için sadece 25 sterlin avans aldı.
- 1960'ların ilk yıllarında Üç Yanlış Üç Ceset'in (Hickory Dickory Dock) Ölüm Temposu (Death Beat) adıyla bir
müzikal uyarlaması planlanmış, ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmemiştir.
- Christie, 1962'de Charles Dickens'ın
Kasvetli Ev'i (Bleak House) için bir
televizyon uyarlaması yazmıştır.