37. İstanbul Film Festivali kapsamında NTV’nin 12. kez sponsorluğunu üstlendiği “NTV Belgesel Kuşağı”nda göçmenlikten toplumsal ve ekonomik krizlere, sinemadan siyasete, müzikten ve sanattan cinselliğe, teknolojiden savaşlara, modadan yemek kültürüne farklı konularda dünyanın dört bir yanından 13 belgesel, izleyicilerle buluşacak.

Teknolojinin ve durmak bilmeyen makineleşmenin belki de o kadar iyi bir şey olmadığına dair bir film olan Sans Adieu, değişmekte olan modern dünyaya karşı gelen, Fransa’nın Forez Dağları’ndaki çiftliğinde yaşayan 75 yaşında Claudette ile köydeki komşularının günlük yaşamını konu alıyor. Yönetmen Agou’nun kendi memleketinde çektiği film, bu dağ köylülerini gözlemlerken bir yandan kaybolmakta olan bu kültüre ve yaşam tarzına bir ağıt yakıyor bir yandan da hafıza, zamanın geçişi ve yalnızlığa dair bir zihin egzersizi sunuyor.

Fotoğrafçı ve yönetmen Christophe Agou, geçtiğimiz Eylül ayında henüz Sans Adieu post prodüksiyon aşamasındayken hayatını kaybetti. Sans Adieu ilk gösterimini Cannes Film Festivali’nin bağımsız sinema bölümü ACID’de yaptı. 

Eski düşmanlar aynı mekanda aylarca kalırsa ne olur? Savaş Tiyatrosu, Falkland / Malvinas Savaşı’nda birbirlerine karşı savaşmış Britanyalı ve Arjantinli askerleri bir araya getiriyor, aylarca birbirleriyle zaman geçiren eski düşmanlar, çatışmalardan 35 yıl sonra olan biteni tartışıyor ve yeniden canlandırıyorlar. Arjantin ile İngiltere 1982’de Falkland / Malvinas Savaşı’nda karşı karşıya gelmiş, İngiltere’nin askeri zaferiyle sonuçlanan vuruşmalarda her iki taraftan bin kişi hayatını kaybetmişti. Aradan yıllar geçti; savaşa neden olan adamların hakimiyeti halen tartışmalı. Gerçekle kurmaca arasında, rol ile duygular arasında gidip gelen; askerle oyuncu, savaş ahtıraları ile hikaye arasındaki farkı bulanıklaştıran Savaş Tiyatrosu ilk gösterimini Şubat ayında Berlin Film Festivali’nde yaptı.

İki Oscar’lı efsane İngiliz oyuncu Michael Caine’in gençlik yılları üzerinden 1960’larda İngiltere’de müzik ve sanat aracılığıyla gerçekleşen kültürel devrimi inceleyen bu keyifli belgesel, The Beatles, The Kinks ve Rolling Stones parçalarıyla dolu bir şölen; Paul McCartney, Marianne Faithfull, Twiggy ile yapılan röportajlar sayesinde de benzersiz bir dönem portresi. David Batty’nin yönettiği My Generation, filmin anlatıcısı ve kahramanı Michael Caine’e 2017 Venedik Film Festivali’nde Fondazione Mimmo Rotella Ödülü’nü kazandırdı.

Çin’in güneyinde bir balıkçı kasabasında hayatının son günlerini geçiren Alzheimer hastası, halktan bir kadın Bayan Fang’ın günlük hayatını ve ölmeden önceki son on gününü anlatıyor. Mrs Fang, yaşlılara davranışları üzerinden Çin toplumunun dönüşümüne dair de bir fikir veriyor. Ödüllü belgeselci Wang Bing’in Ta’ang (2016) belgeseli 36. İstanbul Film Festivali’nde 15. İstanbul Bienali’yle “İyi bir komşu” bölümünde gösterilmişti. Mrs Fang ise ilk gösterimini büyük ödül Altın Leopar’ı kazandığı Locarno Film Festivali’nde yaptı.

The Greenaway Alphabet, festivale birkaç kez konuk gelen, Aşçı, Hırsız, Karısı ve Aşığı, Sayılarda Boğulmak ve Gece Bekçisi gibi yapıtlarının çoğunu izlediğimiz, yenilikçi yönetmen Peter Greenaway’in sinemasına, sanat görüşüne, ilişkilerine ve aile yaşamına samimi bir bakış atıyor. Greenaway’in eşi, multimedya sanatçısı Saskia Boddeke’nin yönettiği bu ilk belgesel, alfabede olduğu gibi A harfinden başlayarak bir yandan sanatçının 16 yaşındaki kızı Zoë ile çeşitli konular üzerine spontane muhabbetlerini takip ederken, bir yandan da dünya görüşünü ve sanatını etkileyen öğeleri kapsıyor. Peter Greenaway, 1997 yılında İstanbul Film Festivali’nin Sinema Onur Ödülü’nü aldı.

Eric Caravaca, 70’ten fazla yapımda yer alan, birçok filmini festival izleyicilerinin tanıdığı ödüllü bir oyuncu. Caravaca’nın Le Passager/Yolcu adlı kurmaca filmini de festivalde 2006’da izlemiştik. Carré 35 ise Eric Caravaca’nın son derece kişisel bir projesi: Ünlü oyuncu, kendisi doğmadan önce, henüz üç yaşındayken ölen kız kardeşinin ölümünün ardındaki gizemi çözmeye çalışıyor. Carré 35, dünya prömiyerini Cannes’da yaptı.

1970’lerin New York ve Paris moda sahnesinin en etkili isimlerinden, vizyoner moda illüstratörü Antonio Lopez’in 1969-1973 yılları arasındaki görkemli yaşamını, parlak çevresini ve kışkırtıcı sanatını konu alan bu film, bizi cinsel devrimin, modanın ve disko müziğin tam kalbine götürmeye niyetli bir zaman kapsülü. Antonio Lopez 1970: Sex Fashion & Disco 2017 DOC NYC Film Festivalinde Jüri Büyük Ödülü’nü kazandı.

Çıkardığı kömürleri üç günlük yürüme mesafesindeki köyüne taşıyan Kongolu bir kömür işçisinin insanüstü çabasını konu alan Makala, Cannes’da Eleştirmenler Haftası bölümünde büyük ödülü almakla kalmadı, Cannes’da yalnızca belgesel filmlere verilen Altın Göz dalında da mansiyona layık görüldü. Fransız belgeselci Emmanuel Gras’nın son filmi Makala, adını Svahili dilindeki “Odun kömürü” kelimesinden alıyor.

Pakistan asıllı Kanadalı yönetmen Arshad Khan, ergenlikten yetişkinliğe kendi kimliğini bulma hikayesine ve ailesiyle olan ilişkisine eğiliyor. Oldukça kişisel belgeselde, ailesinin el kamerasıyla çekilmiş görüntüleri, klasik Bollywood filmlerinden sahneler ve animasyon karışımı bir dil kullanarak cinsellik, muhafazakârlık, din ve göçmenlik gibi konular ele alınıyor. Festivalin konuğu olarak İstanbul’a gelecek olan Arshad Khan, Abu filmi ile Vancouver Uluslararası Güney Asya Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü, TWIST Seattle Film Festivali ve Austin LGBTIQ Film Festivali’nde Jüri Ödülü kazandı.

Çağdaş Romen sinemasının en yetkin yönetmenlerinden Corneliu Porumboiu, bu kez şaşırtıcı toplumsal dramlarından uzaklaşarak tüm dünyanın  ortak ilgisini toplayan ender  etkinliklerden futbola odaklanıyor, ama elbette kendi tarzında. Filmde Porumboiu, 80’lerde futbol oynarken bacağını kıran eski futbolcu yeni bürokrat arkadaşı Laurentiu Ginghina ile sohbet ediyor çünkü Ginghina kendince bir “Futbol devrimcisi”, amacı da bu sporu “Sonsuz futbol” adını verdiği bir versiyona yükseltmek. Devrimci fikirleri arasında korner köşelerini kırparak sahayı sekizgene dönüştürmek de var. Futboldan Avrupa Birliği’ne bin bir konuya değinen Sonsuz Futbol; umut, değişim, yaşam ve elbette futbol hakkında eğlenceli bir belgesel.

Japonya’nın yıllar süren eğitim ve çıraklıkla ancak ustalığına erişilen eriştesi “Ramen”in bu ülkedeki yerini araştıran Ramen Heads, Ramen ustası Osamu Tomita’yı izliyor. Tomita Usta’nın kusursuz erişte için malzeme bulma, hazırlama ve pişirme sürecindeki takıntılı yaklaşımını gözlemleyen Ramen Heads, bir yemek etrafında kültürün nasıl oluştuğunu gözler önüne seriyor. Dünya prömiyerlerini IDFA Amsterdam ve San Sebastian Film Festivallerinde yapan Ramen Heads, Japonya’da en çok izlenen televizyon belgeseli yönetmenlerinden Koki Shigeno’nun ilk uzun metrajlı belgeseli.

ABD’nin hoşgörüsü sınırlı ortabatı bölgelerinde, bir kasabada cinsiyet geçiş operasyonuyla erkek olan 23 yaşındaki Coby’nin ve ailesinin zorlu geçiş sürecini yakından izlerken değişimin kendisini de sorgulayan çarpıcı bir belgesel. Coby, ilk gösterimini Cannes Film Festivali’nin bağımsız sinema bölümü ACID’de yaptı.

Buon Inverno, ekonomik krizle çalkalanan İtalya’nın meşhur adası Sicilya’daki yazlıkçıların hayatına sıcak, renkli ve son derece alışılmadık bir bakış atıyor. İtalyan yönetmen Giovanni Totaro’nun ilk uzun metrajlı belgeseli Buon Inverno, dünya prömiyerini IDFA Amsterdam Uluslararası Belgesel Film Festivali’nde gerçekleştirdi.