Gelmiş geçmiş 33 büyük medeniyetin izlerini ve binlerce yılın kültürel birikimini taşıyan, tarih dönemleri boyunca Kuzey Mezopotamya sınırındaki tarihi ticaret yollarının geçiş noktasında yer alan Sur’un kapıları TRT Belgesel’de açılıyor.

Diyarbakır Surlarının muhteşem tarihi TRT Belgesel’de hayat buluyor. Granitten sonra dünyanın en sert ikinci taşı siyah bazalt taşla yapılan, 5.800 metre uzunluğuyla 17 yüzyıldır ayakta kalmayı başaran Diyarbakır Surları TRT izleyenleriyle buluşuyor. 7 Nisan Perşembe akşamı saat 22.20’de TRT Belgesel’de yayınlanacak olan “Surların Kenti Diyarbakır” binlerce yıllık tarihe ışık tutuyor. 2 yıllık bir çalışmanın ürünü olan yapımda Romalı asker Marcellinus, İranlı edebiyatçı gezgin Nasır-ı Hüsrev, İslam Tarihçisi Vakıdi ve Evliya Çelebi dilinden surlar anlatılıyor.

Artuklu Sultanı Melik Salih’in çizdiği plana göre inşa edilen “Ulu Beden” ve “Yedi Kardeş” gibi  dünyada eşi benzeri olmayan muhteşem güzellikteki burçlar, bilimin, sanatın, kültürün doruk yaptığı bir medeniyeti gözler önüne seriyor. Kalenin geçirdiği savaşlar ve sonrasında yapılan tüm onarımlar, üzerindeki kitabelerden okunabiliyor. Belgeselde, bu kitabelerde neler yazdığı açıklanıyor. Sadece kitabeler değil, taşa yazılmış sembollerle kuşatılmış motifler konu ediliyor.

1960-61 yıllarında İç Kale’de bulunan Höyük’te yapılan kazılarla Artuklu Saray izlerinin ortaya çıkışı, Urfa Kapı üzerinde yer alan kitabe ve motiflerin açılımı, Akkoyunlu’nun ve Mervanoğulları’nın bıraktığı eserler, Selçuklu medeniyetinin katkıları ve izleri, Osmanlı’nın kenti alışı, Fransız Arkeolog Albert Gabriel’in 1932 yılında kentte araştırmalar yaptığı sırada sur duvarlarının yıkılmasını nasıl önlediği gibi birçok ayrıntıyı bulabileceğiniz belgeselde çok önemli bir detay da dikkat çekiyor. Tarihi kent, bir cihan hükümdarını da misafir eder. Avrupalıların “Muhteşem” unvanını verdikleri Kanuni Sultan Süleyman sefer dönüşü sıtmaya yakalanarak tedavi için Diyarbakır Karacadağ’da kalır. Bu konukluktan günümüze, tarihe miras ünlü gazeli kalır: “Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi/Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi…”